Українська біографістика = Biographistica Ukrainica | ub.nbuv.gov.ua
Grysińska-Jarmuła K. - Hrabina Aniela Potulicka — wielkopolska filantropka (2020)

  АРХИВ (Все выпуски) /     Содержание выпуска (2020, Issue 20)Ukrainian Russian English

Катажина Ґрисінська-Ярмула

Графиня Анеля Потулицька - філантропка з Великої Польщі

Аннотация: Графиня Анеля Констанція Потулицька (1861–1932) належить до непересічних і видатних представників великопольської аристократії. Це була всебічно освічена жінка, пристрасна патріотка і громадська активістка. Вона була єдиною спадкоємицею маєтку Потулиці, яке вона успадкувала у віці 19 років. Анеля Потулицька так і не вийшла заміж і не створила власної сім’ї. Вона присвятила все своє життя служінню іншим людям і Богу, а також захисту польськості. У прусські часи Анеля Потулицька вела активну громадську й освітню діяльність, яку продовжила після Першої світової війни. Вона засновувала школи, костели, систематично і самовіддано підтримувала установи для сиріт, бідних, пропащих жінок. Серед найбільших досягнень Потулицької - участь у створенні таких установ, як Заклад святого Флоріана в Бидгощі, Дім Доброго Пастиря у Вінярах, Заклад святого Лазаря в Познані. Кульмінацією її громадської діяльності стала передача її майна в 1928 році університету, заснованому в Любліні. Анеля Потулицька померла 17 жовтня 1932 року в Потулицях. Вона похована в сімейній гробниці. Графиня Анеля Потулицька була тихою, скромною людиною. Про себе вона говорила рідко і мало. Вона вважала, що не слова, а вчинки свідчать про людину. Протягом усього життя вона з великою відданістю продовжувала сімейну традицію, у якій любов до батьківщини, готовність до самопожертви та вірність християнським цінностям мали велике значення. Вона розуміла патріотичну діяльність не лише як збройну боротьбу, а й як плекання традицій історії, які виховують молоді покоління в дусі любові до втраченої батьківщини. Вона ніколи не очікувала соціального визнання засвою діяльність - довести це мали реалізовані нею ініціативи.

Ключевые слова: Анеля Потулицька, Фонд Потулицької, аристократія, благодійність, філантропія.

Библиографическое описание для цитирования:
Grysińska-Jarmuła K. Hrabina Aniela Potulicka — wielkopolska filantropka / K. Grysińska-Jarmuła // Українська біографістика. - 2020. - Вип. 20. - С. 88-103. https://doi.org/10.15407/ub.20.088

Библиография:

  1. Akt notarialny tworzący Fundację Potulicką z dwoma załącznikami [Notarial Act creating the Potulicka Foundation with two attachments]. (1998). InJ. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948. Historiai Dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948. History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  2. Bogusz, H., and Łuczak, J. (2012). Historia opieki paliatywnej w Wielkopolsce. Część I. Dwa nurty poznańskiej opieki paliatywnej [History of palliative care in Greater Poland. Part I. Two trends in Poznań palliativecare]. Medycyna Paliatywna, 4(2), 95-99. [In Polish].
  3. Chlewicka, A. (2000). Aniela Potulicka – działaczka społeczna, patriotka, bibliofilka. [Aniela Potulicka is a social activist, patriot, bibliophile]. In K. Jakubiak (Ed.). Patriotka, matka, opiekunka: Status kobiety w dziejachnowożytnych od XVI do XX wieku [Patriot, mother, babysitter: The status of a woman in modern history from the 16th to the 19th centuries]. Bydgoszcz, Poland: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej. [In Polish].
  4. Fundacja Anieli hr. Potulickiej na rzez Uniwersytetu w Lublinie [Countess Aniela Potulicka for the University of Lublin]. (1925, August 19). Dziennik Bydgoski, 189, 2. [In Polish].
  5. Gordon, W. (1985). Zakład św. Floriana i siostry wincentki [St. Florian and the Vincentian sisters]. In Kalendarz Bydgoski [Bydgoszcz Calendar] (Vol. 18, pp. 114-116). Bydgoszcz, Poland. [In Polish].
  6. Grysińska, K. (2007). Ziemianie a nauka. Fundacje na rzecz nauki polskiej tworzone przez wielkich posiadaczy ziemskich na przykładzie Fundacji Potulickiej i Fundacji Smoguleckiej [Gentry and science. Foundations for Polish science created by great landowners on the example of the Potulicka Foundation and the Smogulecka Foundation]. In Z. Biegański, ans W. Jastrzębski (Eds.) Kujawsko-pomorskie rodowody wybitnych uczonych [Kujawsko-Pomorskie genealogies of outstanding scientists] (Vol. 20, pp. 107-137). Bydgoszcz, Poland: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. [In Polish].
  7. Iwaszkiewicz, J. (1929). Ofiarność ziemiaństwa na cele oświatowo – kulturalne 1800-1929. [The sacrifice of the gentry for educational and cultural purposes 1800-1929]. In Ziemiaństwo i większa własność rolna. Stan posiadania, praca społeczna i gospodarcza. Produkcja i obciążenia [The landedgentry and more agricultural property. The state of ownership, social and economic work. Production and loads]. Warszawa, Poland. [In Polish].
  8. Jastrzębski, W. (1998). Podbydgoskie pałace i ich mieszkańcy [Palaces near Bydgoszcz and their inhabitant]. Bydgoszcz, Poland: Wydawnictwo Prasowei Pozaprasowe "Express" SA. [In Polish].
  9. Kołodziej, B. (1978). Towarzystwo Chrystusowe dla Wychodźców. Powstaniei pierwsze lata rozwoju 1932-1939 [Society of Christ for the Exile. Establishment and the first years of development 1932-1939]. Lublin, Poland. [In Polish].
  10. Kosmanowa, B. (1982). Biblioteki polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim [Polish libraries in the Great Princedom of Poznań]. Poznań, Poland. [In Polish].
  11. Kronika Żałobna. Aniela hr Potulicka [Funeral Chronicle. Aniela Count Potulicka]. (1932, October 20). Dziennik Bydgoski, 242, 9. [In Polish].
  12. Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego [Address book of farms in the Poznań voivodeship]. (1926). Poznań, Poland. [In Polish].
  13. Kuczma, R. (2002). Hrabina Aniela Potulicka – krzewicielka kultury muzycznej wśród wieśniaków [Countess Aniela Potulicka is a promoter of musical culture among villagers]. In V. Przech (Ed.). Twórcy i animatorzymuzyki na Pomorzu i Kujawach [Music creators and animators in Pomeraniaand Kujawy]. Bydgoszcz, Poland: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego. [In Polish].
  14. Kwilecki, A. (1998). Ziemiaństwo wielkopolskie [Gentry in Wielkopolska]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Poznańskie. [In Polish].
  15. Kwilecki, A. (2004). Ziemiaństwo wielkopolskie. W kręgu arystokracji [Gentry in Wielkopolska. In the circle of the aristocracy]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Poznańskie. [In Polish].
  16. Kwilecki, A. (2010). Wielkopolskie rody ziemiańskie [Landowners’ families in Wielkopolska]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Poznańskie. [In Polish].
  17. Leitgeber, S. (1990). Potuliccy [Potuliccy]. London, UK: Polska Fundacja Kulturalna [In Polish].
  18. Łaniecki, S. (2020). Dziedzictwo ziemiańskie pogranicza Krajny i Pałuk [The landowner’s heritage of Krajna and Pałuki border lands]. In S. Łaniecki (Ed.). Na pograniczu Krajny i Pałuk. Dzieje powiatu nakielskiego [On the border of Krajna and Pałuki. The history of the Nakło poviat] (pp. 693-771). Toruń, Poland: Wydawnictwo Adama Marszałka. [In Polish].
  19. Łańcucka, G. (1939). Aniela hr. Potulicka. Życiorys [Aniela countess Potulicka. Curriculum vitae]. Potulice, Poland: Nakładem Seminarium Zagranicznego. [In Polish].
  20. Łańcucka, G. (brw). Aniela Potulicka. Skromna fundatorka wielkich dzieł [Aniela Potulicka. A modest founder of great works]. Katowice, Poland. [In Polish].
  21. Łbik, L. (2017). Studium historyczno-konserwatorskie [Historical and conservation study] (Vol. 7). Bydgoszcz, Poland: Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury. [In Polish].
  22. Łobozek, M. M. (2009/2010). Błogosławiona Maria Karłowska [Blessed Maria Karłowska]. Folia Historica Cracoviensia, 14/15, 415-422. [In Polish].
  23. Marcin Biedermann postrach i udręka hakatystów [Marcin Biedermann the terror and torment of the hackathists]. In Centrum Informacji Kulturalnej. Poznań. [In Polish].
  24. Mazur, E. (2008). Ku aktywności w życiu publicznym. Kobiety w organizacjach dobroczynnych [Towards activity in public life. Women in charity organizations]. In A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc (Eds.). Działaczki społeczne, feministki, obywatelki... [Social activists, feminists,citizens...]. Warszawa, Poland. [In Polish]
  25. Ostrowski, O. J. (1929). Biblioteka Klasztoru Benedyktynów w Lubiniu [Library of the Benedictine Monastery in Lubin]. In S. Wierczyński (Ed.). Biblioteki wielkopolskie i pomorskie [Libraries in Wielkopolska and Pomerania]. Poznań, Poland. [In Polish].
  26. Pismo Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Pani Anieli Potulickiej z dnia 21 marca 1928 r., dok. 42 [Letter from the Ministerof Religious Denominations and Public Education to Ms Aniela Potulicka of March 21, 1928, doc. 42]. (1998). In J. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948: History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  27. Przeciszewski, M. (2015, April 13). Rektor KUL: Hrabina Potulicka, niezwykła arystokratka, zasłużona na rzecz KUL [Rector of KUL: Countess Potulicka, an extraordinary aristocrat, meritorious for the benefit of KUL]. In eKAI. [In Polish].
  28. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. owyłączeniu majątków, przeznaczonych na "Fundację Potulicką imieniaAnieli Potulickiej" od zastosowania ustawy z dnia 28 grudnia 1925 r. owykonaniu reformy rolnej [Ordinance of the President of the Republic of Poland of March 22, 1928 on the exclusion of the property intended for the "Aniela Potulicka Potulicka Foundation" from the application of the Act of December 28, 1925 on the implementation of the land reform].(1928). In Dziennik Ustaw (No. 36, item 348, p. 764). [In Polish].
  29. Rozynowski, W. (2005). Szpital Dobrego Pasterza [Good Shepherd Hospital]. In Meritum. [In Polish].
  30. Stabińska, J. (1987). Służebnica Boża Maria Karłowska [Servant of God Maria Karłowska]. In J. R. Bar (Ed.). Polscy święci [Polish saints] (Vol. 8, pp. 243-277). Warszawa, Poland: Akademia Teologii Katolickiej. [In Polish].
  31. Szmelter-Woźniak, T., and Łaniecki, S. (2006). Dzieje Samsieczna. Historiawsi, kościoła, szkoły i mieszkańców[The history of Samsieczno. History of the village, church, school and inhabitants]. Sępólno Krajeńskie; Samsieczno, Poland. [In Polish].
  32. Trzeci Akt notarialny Fundacji Potulickiej (ostateczny). Aneks 1. Statut Fundacji Potulickiej im. Anieli hr. Potulickiej, dok. 41 [Third Notarial Act of the Potulicka Foundation (final). Annex 1. Statute of the Potulicka Foundation, doc. 41]. (1998). In J. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948: History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  33. Trzeci Akt notarialny Fundacji Potulickiej (ostateczny). Aneks 2. Zobowiązania Fundacji Potulickiej im. Anieli hr. Potulickiej, dok. 41 [Third NotarialAct of the Potulicka Foundation (final). Annex 2. Obligations of the Potulicka Foundation, doc. 41]. In J. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty[Potulicka Foundation 1925-1948:History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  34. Wspaniały czyn Anieli hr. Potulickiej [A great act of countess Aniela Potulicka]. (1925, August 25). Dziennik Bydgoski, 187, 2. [In Polish].
  35. Zieliński, Z. (1984-1985). Potulicka Aniela [Potulicka Aniela]. In Polski Słownik Biograficzny [Polish Biographical Dictionary] (Vol. 28, pp. 245-246). Wrocław, Poland: Wydawnictwo Ossolineum. [In Polish].
  36. Zieliński, Z. Aniela Potulicka [Aniela Potulicka]. In Internetowy Polski Słownik Biograficzny [Online Polish Biographical Dictionary]. [In Polish].
  37. Ziółek, J. (1998). Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948: history and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  38. Ziółek J. (2008). Aniela hr. Potulicka i jej dzieło[Aniela hr. Potulicka and her work]. Lublin, Poland: Towarzystwo Naukowe Katlickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].