Українська біографістика = Biographistica Ukrainica | ub.nbuv.gov.ua
Grysińska-Jarmuła K. - Hrabina Aniela Potulicka — wielkopolska filantropka (2020)

  АРХІВ (Всі випуски) /     Зміст випуска (2020, Вип. 20)Ukrainian English

Grysińska-Jarmuła K.

Hrabina Aniela Potulicka — wielkopolska filantropka

Анотація: Hrabina Aniela Konstancja Potulicka (1861-1932) należy do grona nieprzeciętnych i wybitnych przedstawicielek wielkopolskiej arystokracji. Spadkobierczyni dóbr potulickich, które odziedziczyła zaledwie w wieku 19 lat, była kobietąwszechstronnie wykształconą, gorącą patriotką i działaczką społeczną. Nigdy niewyszła za mąż i nie założyła własnej rodziny. Całe życie poświeciła służbie drugiemu człowiekowi, Bogu i obronie polskości. W czasach pruskich prowadziła ożywioną działalność społeczną i oświatową, którą kontynuowała po I wojnie światowej. Zakładała szkoły, fundowała kościoły, systematycznie i ofiarnie wspierała zakłady zajmujące się sierotami, biednymi, chorymi i upadłymi kobietami. Do największych i najtrwalszych dokonań Potulickiej należy zaliczyć przyczynienie się do założenia takich instytucji jak: Zakład św. Floriana w Bydgoszczy, Dom Dobrego Pasterza na Winiarach, Zakład św. Łazarza w Poznaniu. Zwieńczeniem jej działalności społecznej było przekazanie w 1928 roku swoich dóbrna rzecz utworzonego w Lublinie Uniwersytetu. Aniela Potulicka zmarła 17 października 1932 roku w Potulicach. Spoczywa w znajdującym się tamże rodzinnym grobowcu.

Ключові слова: Aniela Potulicka, Fundacja Potulicka, arystokracja, dobroczynność, filantropia.


Цитованість авторів публікації:

Бібліографічний опис для цитування:
Grysińska-Jarmuła K. Hrabina Aniela Potulicka — wielkopolska filantropka / K. Grysińska-Jarmuła // Українська біографістика. - 2020. - Вип. 20. - С. 88-103. https://doi.org/10.15407/ub.20.088

Бібліографія:

  1. Akt notarialny tworzący Fundację Potulicką z dwoma załącznikami [Notarial Act creating the Potulicka Foundation with two attachments]. (1998). InJ. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948. Historiai Dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948. History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  2. Bogusz, H., and Łuczak, J. (2012). Historia opieki paliatywnej w Wielkopolsce. Część I. Dwa nurty poznańskiej opieki paliatywnej [History of palliative care in Greater Poland. Part I. Two trends in Poznań palliativecare]. Medycyna Paliatywna, 4(2), 95-99. [In Polish].
  3. Chlewicka, A. (2000). Aniela Potulicka – działaczka społeczna, patriotka, bibliofilka. [Aniela Potulicka is a social activist, patriot, bibliophile]. In K. Jakubiak (Ed.). Patriotka, matka, opiekunka: Status kobiety w dziejachnowożytnych od XVI do XX wieku [Patriot, mother, babysitter: The status of a woman in modern history from the 16th to the 19th centuries]. Bydgoszcz, Poland: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej. [In Polish].
  4. Fundacja Anieli hr. Potulickiej na rzez Uniwersytetu w Lublinie [Countess Aniela Potulicka for the University of Lublin]. (1925, August 19). Dziennik Bydgoski, 189, 2. [In Polish].
  5. Gordon, W. (1985). Zakład św. Floriana i siostry wincentki [St. Florian and the Vincentian sisters]. In Kalendarz Bydgoski [Bydgoszcz Calendar] (Vol. 18, pp. 114-116). Bydgoszcz, Poland. [In Polish].
  6. Grysińska, K. (2007). Ziemianie a nauka. Fundacje na rzecz nauki polskiej tworzone przez wielkich posiadaczy ziemskich na przykładzie Fundacji Potulickiej i Fundacji Smoguleckiej [Gentry and science. Foundations for Polish science created by great landowners on the example of the Potulicka Foundation and the Smogulecka Foundation]. In Z. Biegański, ans W. Jastrzębski (Eds.) Kujawsko-pomorskie rodowody wybitnych uczonych [Kujawsko-Pomorskie genealogies of outstanding scientists] (Vol. 20, pp. 107-137). Bydgoszcz, Poland: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. [In Polish].
  7. Iwaszkiewicz, J. (1929). Ofiarność ziemiaństwa na cele oświatowo – kulturalne 1800-1929. [The sacrifice of the gentry for educational and cultural purposes 1800-1929]. In Ziemiaństwo i większa własność rolna. Stan posiadania, praca społeczna i gospodarcza. Produkcja i obciążenia [The landedgentry and more agricultural property. The state of ownership, social and economic work. Production and loads]. Warszawa, Poland. [In Polish].
  8. Jastrzębski, W. (1998). Podbydgoskie pałace i ich mieszkańcy [Palaces near Bydgoszcz and their inhabitant]. Bydgoszcz, Poland: Wydawnictwo Prasowei Pozaprasowe "Express" SA. [In Polish].
  9. Kołodziej, B. (1978). Towarzystwo Chrystusowe dla Wychodźców. Powstaniei pierwsze lata rozwoju 1932-1939 [Society of Christ for the Exile. Establishment and the first years of development 1932-1939]. Lublin, Poland. [In Polish].
  10. Kosmanowa, B. (1982). Biblioteki polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim [Polish libraries in the Great Princedom of Poznań]. Poznań, Poland. [In Polish].
  11. Kronika Żałobna. Aniela hr Potulicka [Funeral Chronicle. Aniela Count Potulicka]. (1932, October 20). Dziennik Bydgoski, 242, 9. [In Polish].
  12. Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego [Address book of farms in the Poznań voivodeship]. (1926). Poznań, Poland. [In Polish].
  13. Kuczma, R. (2002). Hrabina Aniela Potulicka – krzewicielka kultury muzycznej wśród wieśniaków [Countess Aniela Potulicka is a promoter of musical culture among villagers]. In V. Przech (Ed.). Twórcy i animatorzymuzyki na Pomorzu i Kujawach [Music creators and animators in Pomeraniaand Kujawy]. Bydgoszcz, Poland: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego. [In Polish].
  14. Kwilecki, A. (1998). Ziemiaństwo wielkopolskie [Gentry in Wielkopolska]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Poznańskie. [In Polish].
  15. Kwilecki, A. (2004). Ziemiaństwo wielkopolskie. W kręgu arystokracji [Gentry in Wielkopolska. In the circle of the aristocracy]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Poznańskie. [In Polish].
  16. Kwilecki, A. (2010). Wielkopolskie rody ziemiańskie [Landowners’ families in Wielkopolska]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Poznańskie. [In Polish].
  17. Leitgeber, S. (1990). Potuliccy [Potuliccy]. London, UK: Polska Fundacja Kulturalna [In Polish].
  18. Łaniecki, S. (2020). Dziedzictwo ziemiańskie pogranicza Krajny i Pałuk [The landowner’s heritage of Krajna and Pałuki border lands]. In S. Łaniecki (Ed.). Na pograniczu Krajny i Pałuk. Dzieje powiatu nakielskiego [On the border of Krajna and Pałuki. The history of the Nakło poviat] (pp. 693-771). Toruń, Poland: Wydawnictwo Adama Marszałka. [In Polish].
  19. Łańcucka, G. (1939). Aniela hr. Potulicka. Życiorys [Aniela countess Potulicka. Curriculum vitae]. Potulice, Poland: Nakładem Seminarium Zagranicznego. [In Polish].
  20. Łańcucka, G. (brw). Aniela Potulicka. Skromna fundatorka wielkich dzieł [Aniela Potulicka. A modest founder of great works]. Katowice, Poland. [In Polish].
  21. Łbik, L. (2017). Studium historyczno-konserwatorskie [Historical and conservation study] (Vol. 7). Bydgoszcz, Poland: Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury. [In Polish].
  22. Łobozek, M. M. (2009/2010). Błogosławiona Maria Karłowska [Blessed Maria Karłowska]. Folia Historica Cracoviensia, 14/15, 415-422. [In Polish].
  23. Marcin Biedermann postrach i udręka hakatystów [Marcin Biedermann the terror and torment of the hackathists]. In Centrum Informacji Kulturalnej. Poznań. [In Polish].
  24. Mazur, E. (2008). Ku aktywności w życiu publicznym. Kobiety w organizacjach dobroczynnych [Towards activity in public life. Women in charity organizations]. In A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc (Eds.). Działaczki społeczne, feministki, obywatelki... [Social activists, feminists,citizens...]. Warszawa, Poland. [In Polish]
  25. Ostrowski, O. J. (1929). Biblioteka Klasztoru Benedyktynów w Lubiniu [Library of the Benedictine Monastery in Lubin]. In S. Wierczyński (Ed.). Biblioteki wielkopolskie i pomorskie [Libraries in Wielkopolska and Pomerania]. Poznań, Poland. [In Polish].
  26. Pismo Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Pani Anieli Potulickiej z dnia 21 marca 1928 r., dok. 42 [Letter from the Ministerof Religious Denominations and Public Education to Ms Aniela Potulicka of March 21, 1928, doc. 42]. (1998). In J. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948: History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  27. Przeciszewski, M. (2015, April 13). Rektor KUL: Hrabina Potulicka, niezwykła arystokratka, zasłużona na rzecz KUL [Rector of KUL: Countess Potulicka, an extraordinary aristocrat, meritorious for the benefit of KUL]. In eKAI. [In Polish].
  28. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. owyłączeniu majątków, przeznaczonych na "Fundację Potulicką imieniaAnieli Potulickiej" od zastosowania ustawy z dnia 28 grudnia 1925 r. owykonaniu reformy rolnej [Ordinance of the President of the Republic of Poland of March 22, 1928 on the exclusion of the property intended for the "Aniela Potulicka Potulicka Foundation" from the application of the Act of December 28, 1925 on the implementation of the land reform].(1928). In Dziennik Ustaw (No. 36, item 348, p. 764). [In Polish].
  29. Rozynowski, W. (2005). Szpital Dobrego Pasterza [Good Shepherd Hospital]. In Meritum. [In Polish].
  30. Stabińska, J. (1987). Służebnica Boża Maria Karłowska [Servant of God Maria Karłowska]. In J. R. Bar (Ed.). Polscy święci [Polish saints] (Vol. 8, pp. 243-277). Warszawa, Poland: Akademia Teologii Katolickiej. [In Polish].
  31. Szmelter-Woźniak, T., and Łaniecki, S. (2006). Dzieje Samsieczna. Historiawsi, kościoła, szkoły i mieszkańców[The history of Samsieczno. History of the village, church, school and inhabitants]. Sępólno Krajeńskie; Samsieczno, Poland. [In Polish].
  32. Trzeci Akt notarialny Fundacji Potulickiej (ostateczny). Aneks 1. Statut Fundacji Potulickiej im. Anieli hr. Potulickiej, dok. 41 [Third Notarial Act of the Potulicka Foundation (final). Annex 1. Statute of the Potulicka Foundation, doc. 41]. (1998). In J. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948: History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  33. Trzeci Akt notarialny Fundacji Potulickiej (ostateczny). Aneks 2. Zobowiązania Fundacji Potulickiej im. Anieli hr. Potulickiej, dok. 41 [Third NotarialAct of the Potulicka Foundation (final). Annex 2. Obligations of the Potulicka Foundation, doc. 41]. In J. Ziółek. Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty[Potulicka Foundation 1925-1948:History and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  34. Wspaniały czyn Anieli hr. Potulickiej [A great act of countess Aniela Potulicka]. (1925, August 25). Dziennik Bydgoski, 187, 2. [In Polish].
  35. Zieliński, Z. (1984-1985). Potulicka Aniela [Potulicka Aniela]. In Polski Słownik Biograficzny [Polish Biographical Dictionary] (Vol. 28, pp. 245-246). Wrocław, Poland: Wydawnictwo Ossolineum. [In Polish].
  36. Zieliński, Z. Aniela Potulicka [Aniela Potulicka]. In Internetowy Polski Słownik Biograficzny [Online Polish Biographical Dictionary]. [In Polish].
  37. Ziółek, J. (1998). Fundacja Potulicka im. Anieli hr. Potulickiej 1925-1948: historia i dokumenty [Potulicka Foundation 1925-1948: history and documents]. Lublin, Poland: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].
  38. Ziółek J. (2008). Aniela hr. Potulicka i jej dzieło[Aniela hr. Potulicka and her work]. Lublin, Poland: Towarzystwo Naukowe Katlickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [In Polish].